Millî Cemiyetler

İstanbul'da kurulmuş olan diğer cemiyetlerden Kilikyalılar Cemiyeti, Adana ve dolaylarına yönelik Fransız ve Ermeni emellerine karşı Türklüğün haklarını savunmak için faaliyet gösterdi. Millî Kongre Cemiyeti, millî bilinçlenme ve millî kurtuluş davasına yayın yoluyla katkıda bulundu. Millî Türk Cemiyeti Türk milletinin diğer milletler arasındaki varlığını uygar niteliklere sahip olduğunu savunmak, millî bir dayanışma yaratmak ve geliştirmek amacıyla eğitimci bir grup tarafından kuruldu. İstanbul'da ayrıca gizli olarak kurulmuş bazı cemiyet ve kuruluşlar da Anadolu'ya her türlü maddî ve manevî yardımda bulunma, özellikle silah ve cephane kaçırma işini üstlenmişlerdi.
Bunların başında Karakol Cemiyeti, MM (Mim Mim) ve Felah Grupları geliyordu. Karakol Cemiyeti daha sonra Zâbitân Gurubu ve en sonra da Yavuz Grubu adlarıyla faaliyet göstermişti. Felah Grubu ise Mustafa Kemal Paşa'nın isteği ve İsmet Bey'in izni ve yardımlarıyla kurulmuştu. Felah Grubu değişik tarihlerde isim değiştirerek Hamza, Mücahid ve Muharip gibi adlarla faaliyet göstermişti.

Azm-i Millî Yurdu 1919 yılında Ankara'da Taşhan'ın bir odasında kuruldu. Cemiyet, çalışmalarını Ali Fuat Paşa'nın Ankara dışında bulunduğu günlerde XX. Kolordu Komutanlığına Vekâlet eden Yarbay Mahmut Bey'in himayesinde sürdürdü. Kurucuları arasında Avnirrefik, Avukat Ekrem ve Feyzi Beylerin yer aldığı bu cemiyet, halkı ülkenin içinde bulunduğu durum hakkında konferanslar düzenleyerek aydınlatmış, Millî Sinema'da Sultanî Mektebi ile Darülmuallimin sahnelerinde halkın heyecanını uyandıran piyeslerin oynanmasını sağlamıştı. Özellikle İzmir'in Kara Günler adlı piyes çok etkili olmuş. O sırada Ankara'da bulunan İskoçyalı subaylar bu piyesin oynanmasını engellemek istemişlerse de Ankara askerî komutanının tesin tavrı karşısında başarılı olamamışlardı.

İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmâniye Cemiyeti, Mondros ateşkesinden hemen sonra İzmir'de kuruldu. Başlangıçta çoğunluğu teşkil eden Türklerin haklarını bilimsel yollarla kanıtlamak amacıyla kurulan cemiyet daha sonra düşmanın bir saldırıya girişmesi halinde silahla karşı koymayı kararlaştırdı. Alaşehir Kongresinden sonra çalışmalarını İstanbul'da sürdürerek buradaki gizli kuruluşlarla işbirliği içinde oldu. Redd-i İlhak Cemiyeti Yunan işgaline karşı İzmir'i savunmak, işgalin ilhakla sonuçlanmasını önlemek amacıyla kuruldu. izmir'in Yunanlılar tarafından işgalini bütün Anadolu'ya duyurdu.

Trabzon Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, 10 Şubat 1919'da Trabzon'da kurulu. Cemiyetin amacı, Trabzon ve yöresine yönelik Rum ve Ermeni İddialarına karşı Türk ve Müslüman haklarını korumak ve bu amaç doğrultusunda siyâsî faaliyetlerde bulunmak, bilimsel yayınlar yapmaktı. Trabzon ve yöresinde kısa zamanda teşkilatlanan cemiyet, ilk kongresini 23 Şubat 1919'da, ikincisini ise İzmir'in işgali üzerine 22 Mayıs 1919'da gerçekleştirdi. İkinci kongresinde silahlı mücadele kararı aldı. Diğer taraftan da düşmanın emrivakileri karşısında aciz kalan İstanbul'daki yönetimi uyararak Trabzonluların Türk ve İslam yurdu olarak kalma konusundaki kararlılıklarını dile getirdi. Cemiyetin İstanbul'a gönderdiği üç kişilik bir kurul padişah tarafından da kabul edildi. Cemiyet, Erzurum Kongresi'nin toplanmasına öncülük eden iki cemiyetten birisi olarak Millî Mücadeleye önemli bir katkıda bulundu.